Web Content Display Web Content Display

Nadanie Górze prawa do lasu

W roku 1929 ówcześni mieszkańcy Góry upamiętnili 600-lecie nadania miastu prawa do użytkowania okolicznego lasu. Na pamiątkę tego wydarzenia w lesie stanął obelisk.

Prawo użytkowania lasu, nadane przez książąt głogowskich Henryka IV i Konrada, obejmowało odległość ½ mili w dół i w górę od murów miejskich. Prawo to nadane zostało już w 1310 r., jednak początkowo było to jedynie prawo do rąbania drewna na potrzeby własne. Jan książę ścinawski 25 XI 1328r. nadał Górze las, w tym samym zasięgu, ale z prawem pełnego korzystania z niego tj. „do wyrębu i karczunku drzew w celu założenia ogrodów lub gruntów uprawnych”. Książę zachował sobie jedynie prawo do polowań i poboru drewna na potrzeby własne . Uroczyste potwierdzenie tego nadania nastąpiło 25 XI 1330 r.

Niewątpliwie prawo do użytkowania lasu oznaczało rozwój miasta. Mieszkańcy mieli drewno, które wykorzystywano do celów budowlanych i grzewczych, ale również do licznych zastosowań przemysłowych, w tym m.in. do wypalania wyrobów garncarskich, wytwarzania smoły, wypalania cegieł, budowy garbarni, farbiarni i młynów oraz do produkcji stolarskiej.

 

Kilka słów o historii Góry i jego mieszkańcach.

Do początku XIII wieku nie występowały na Dolnym Śląsku problemy narodowościowe. Różnice językowe nie były raczej problemem, gdyż przybysze chętnie poznawali mowę ludu, wśród którego przyszło im mieszkać. Pojęcie świadomości narodowej było wówczas obce. Sytuacja ta zmieniła się na skutek rozwoju osadnictwa na prawie niemieckim. Dokument z 1310 r. informuje, iż Góra została założona właśnie na tym prawie. Wszystkich przybyszy zaczęto nazywać ogólnie Niemcami. Ludność miejscowa, autochtoniczna – to byli Polacy. Z tego okresu pochodzi zalecenie Henryka Brodatego, aby cudzoziemców osiedlać „segregatim a Polonis”, a zatem osobno od Polaków.

Zasadźcy, sprowadzając kolonistów do miasta, opierali się na przybyszach z zewnątrz, zwłaszcza Niemcach. Ludność niemiecka napływająca w XIII w. do wielu ośrodków miejskich, szybko zaczęła odgrywać ważną rolę. W języku niemieckim zaczęto spisywać m.in. prawne regulacje, zarządzenia, prowadzić księgi podatkowe. Język ten królował też w sądach, cechach i wśród kupiectwa. Znajomość niemieckiego była potrzebna w codziennym życiu, a powiązania ekonomiczne wsi i miasta sprawiły, że język ten zaczął być także używany na wsi. Na Śląsku zauważa się szczególne zjawisko: w pierwszym okresie kolonizacji niemieckiej (2. poł. XII w. i 1. poł. w. XIII) występuje polonizacja, natomiast od połowy wieku XIII jest to już depolonizacja, wówczas to ludność miejscowa adoptuje się do kolonistów.

W przypadku Góry było podobnie. Jedną z grup narodowościowych zamieszkujących miasto, o których wiemy ze źródeł historycznych byli Polacy, drugą osadnicy niemieccy, a trzecią Żydzi.

W rejonie wsi Góra, na gruntach której powstało miasto, w XIII w. sieć osadnicza była już dość dobrze rozwinięta, zachowały się informacje o wsiach biskupich, kościelnych, czy rycerskich. Reforma osadniczo-administracyjna wprowadzona przez księcia Henryka głogowskiego spowodowała, że na terenie dawnej kasztelanii powstały miasta Góra, Wąsosz, a przejściowo taką rangę miał także Ryczeń.

W 1310 r. Góra stała się w ośrodkiem administracji i była siedzibą Weichbildu (centrum administracji książęcej na tym terenie), i podlegały jej 32 okoliczne wsie, wówczas to nadano jej po raz pierwszy prawa do okolicznego lasu. Jednakże z racji położenia - raczej na uboczu ważnych szlaków handlowych i wielkiej polityki, Góra pozostała niedużym, ale mającym swój urok miastem, w którym po dzień dzisiejszy odnaleźć można ślady po dawnych mieszkańcach tej ziemi.

Jednym z takich śladów jest obelisk postawiony przez mieszkańców w 1929 r. upamiętniający 600-lecie nadania miastu w użytkowanie okolicznego lasu.

Obelisk znajduje się przy stadionie miejskim w Górze.

Wówczas okoliczne lasy przynależały do leśnictwa o nazwie F. Oberwald (Górny las), a leśniczówka znajdowała się w Górze na skraju ul. Leśnej. Po odzyskaniu niepodległości 15.06.1945 r. las ten został włączony do nowo utworzonego Nadleśnictwa Góra, powstało tu leśnictwo o nazwie Góra z siedzibą w tym samym budynku, w którym przed wojną znajdowała się leśniczówka.

Pierwszym powojennym leśniczym tego terenu został Stanisław Nowak (1945-1947), podleśniczym był wówczas Witold Calaba (1946-1947). Następnie leśniczym został  Franciszek Wrzesiński, który sprawował nadzór nad górowskimi lasami do 1951 r. Podleśniczym od 1948 r. był Jan Małecki, gdzie pracował do odejścia na emeryturę, tj. do 1966 r. Kolejnym leśniczym w latach 1962-1963 r. był Mieczysław Przychodniak. Podleśniczym w latach 1951-1963 był Piotr Lach. Kolejnym leśniczym w latach 1965-1971 tego terenu był Edward Mreńca, gajowym był wówczas Zbigniew Mrożek (1962-1971).

Leśnictwo zlikwidowano w 1971 r. w związku z nowym podziałem administracyjnym. Dziś położone na północ i południe od miasta lasy wchodzą w skład leśnictwa Zawieścice.

 

Źródło: Elżbieta Maćkowska „Początki miejscowości, struktura społeczna osiedli, Niemieckie osadnictwo w okresie średniowiecza”.