Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.

Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:
    biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
    abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
    antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Las, w pełni tego słowa znaczeniu, narażony jest na szereg czynników, które podzielono na
- czynniki abiotyczne (zagrożenia ze strony przyrody nieożywionej tj. wiatr, okiść, mróz, susze),
- czynniki biotyczne (zagrożenia powodowane przez zwierzęta, owady, grzyby) oraz
- czynniki antropogeniczne, których przyczyną jest bezpośrednio człowiek.


W różnych stadiach rozwoju drzewostanu, w celu ochrony lasu, leśnicy stosują różne zabiegi, i tak:
Uprawy chronimy poprzez:
•    Ochronę przed zgryzaniem przez zwierzynę
•    Ochronę przed szkodami od szeliniaka sosnowca
Młodniki i dojrzałe drzewostany chronimy poprzez:
•    Ochronę przed spałowaniem przez zwierzynę
•    Ogniskowo-kompleksową metodę ochrony lasu


UPRAWA

Ochrona upraw przed zgryzaniem przez zwierzynę.
Zgryzanie jest to ogryzanie wierzchołkowej części pędu drzewka przez jeleniowate (sarna, daniel, jeleń). Z gatunków iglastych najczęściej zgryzana jest sosna, świerk, jodła, rzadziej modrzew. Z gatunków liściastych zgryzane są: dąb, buk, jesion, lipa, klon, jawor, wiąz oraz grab.
Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed zgryzaniem jest stosowanie repelentów. Repelenty mają nieprzyjemny, a więc odstraszający, dla zwierzyny smak lub zapach. Innym sposobem zabezpieczenia przed zgryzaniem jest grodzenie uprawy utrzymywane do momentu osiągnięcia przez nią pożądanej wysokości.

Ale nie tylko jeleniowate uszkadzają drzewka, również zające i gryzonie ogryzają młode pędy najczęściej od podłoża do  wysokości ok. 80 cm, w odróżnieniu od jeleniowatych, które z reguły zgryzają wierzchołki pędów. Drzewka o średnicy do 1cm mogą być przegryzane, z grubszych ogryzana jest kora wokół pędu głównego, najczęściej na szyi korzeniowej.


Ochrona upraw przed szeliniakiem sosnowcem.
Szeliniak sosnowiec to niewielki owad, należący do rzędu chrząszczy, atakujący uprawy sosnowe i świerkowe. Pod koniec kwietnia owady te żerują na sadzonkach ogryzając korę i łyko młodych drzewek. Uszkodzenie obejmuje nierzadko cały obwód i długość sadzonki. Brzegi uszkodzeń pokrywają się żywicą. Młode drzewka zwykle giną.

Ze względu na biologię tego owada niekorzystne jest zakładanie odnowień na zrębach  zupełnych - szeliniak składa najpierw jaja na pniakach ściętych drzew, a potem atakuje posadzone młode drzewka.

Ochrona przed szeliniakiem może odbywać się na różne sposoby z zastosowaniem jednego lub kilku następujących zabiegów:
•    dokładne korowanie pniaków na zrębie i przelegiwanie zrębu,
•    chemiczne zabezpieczenie sadzonek przed ich wysadzeniem,
•    otaczanie uprawy  rowkiem chwytnym lub
•    stosowanie pułapek naturalnych w postaci wałków sosnowych albo
•    wykopanie dołków chwytnych z umieszczonymi w nich krążkami drewna sosnowego,
•    zastosowanie metalowej pułapki na szeliniaka z repelentem (środkiem wabiącym),
•    zastosowanie środków chemicznych w przypadku stwierdzenia masowego pojawienia się chrząszczy, przy czym eliminujemy, na rzecz mechanicznej ochrony, stosowanie chemii.

MŁODNIK

Ochrona młodników przed spałowaniem przez zwierzynę.
Spałowanie jest to obdzieranie przez jeleniowate (rzadko sarnę częściej daniela, jelenia) zębami kory z drzew w okresie zimowym. Powodem spałowania jest zapotrzebowanie zwierząt na składniki pokarmowe zawarte w korze drzew.
Jednym ze sposobów ochrony przed spałowaniem jest, podobnie jak przy zgryzaniu,  stosowanie repelentów lub mechaniczne zabezpieczenie strzał drzew poprzez palikowanie.
Ochrona przed hubą korzeni
Huba korzeni  powodowana jest przez grzyba korzeniowca wieloletniego Heterobasidion annosum.  Występuje głównie na drzewach iglastych, atakuje korzenie i odziomkowe części pnia drzew najczęściej w wieku 10-40 lat.
W młodnikach przebieg choroby bywa zwykle bardzo szybki i prowadzi do obumarcia zaatakowanego drzewa. Chorobę u starszych drzew stwierdzić można zwykle dopiero po ścięciu drzewa. Porażenie przez grzyba powoduje zgniliznę drewna.
W drzewostanach sosnowych rosnących na gruntach porolnych wskazane jest stosowanie biologicznej metody ochrony drzew poprzez zakażenie pniaków zarodnikami grzyba konkurencyjnego Phlebiopsis gigantea.
 
DRZEWOSTAN DOJRZEWAJĄCY I DOJRZAŁY

Ogniskowo-kompleksowa metoda ochrony lasu zalecana jest do stosowania w ubogich, jednowiekowych i jednogatunkowych drzewostanach sosnowych, które ze względu są swoją niewielką bioróżnorodność są narażone na zwiększoną presję szkodliwych owadów.
 
Polega ona na zwiększeniu odporności ekosystemów leśnych przez zachowanie i zwiększenie różnorodności biologicznej. Podstawowe elementy ogniskowo-kompleksowej metody ochrony lasu, mające istotny wpływ na wzrost odporności drzewostanów w stosunku do szkodników liściożernych sosny obejmują:
•    zakładanie remiz składających się z licznych gatunków drzew i krzewów o dużym znaczeniu biocenotycznym, roślin nektarodajnych - dobór gatunków drzew i krzewów powinien zapewnić korzystne warunki bytowania licznej grupie stawonogów i kręgowców, tworzenie korzystnych warunków bytowania płazów i drobnych ssaków owadożernych poprzez tworzenie , na terenie remiz leśnych, sztucznych zbiorników wodnych,
•    przebudowę drzewostanów i wprowadzanie podszytów przez dobór gatunków drzew i krzewów właściwych dla danego siedliska oraz zabiegi inne, które w istotny sposób zwiększą liczebność organizmów antagonistycznych względem f oliofagów sosny,
•    ochronę i zanęcanie dzików - zanęcanie dzików do miejsc masowego występowania foliofagów,
•    ochronę nietoperzy przez wywieszanie w pierwotnych ogniskach gradacyjnych skrzynek - schronów,
•    czynną ochronę ptaków owadożernych - przez zapewnienie im bazy pokarmowej i lęgowej,
•    ochronę mrowisk.