Wydawca treści
Biegi na orientację
Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.
O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.
Historia z armią w tle
Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.
Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.
Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.
O co w tym chodzi?
W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.
Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.
Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.
Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.
Naturalnie w lesie
Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.
Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.
Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek, Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Ochrona Lasu
Ochrona Lasu
Dla leśników ochrona lasu to nie tylko ochrona samych drzew i związanego z nimi surowca drzewnego, ale przede wszystkim jest to ochrona całego ekosystemu leśnego.
Wiedza o procesach zachodzących w przyrodzie i kontrola stanu środowiska leśnego pozwalają leśnikom na wczesną diagnozę zagrożeń, mogących wpłynąć negatywnie na stan lasu. Każdego roku podejmują oni działania mające na celu zachowanie trwałości lasu i zwiększenie jego naturalnej odporności na czynniki szkodotwórcze.
Zagrożenia dzieli się na trzy grupy:
biotyczne (np. szkodliwe owady, grzyby patogeniczne, ssaki roślinożerne);
abiotyczne – ekstremalne zjawiska atmosferyczne (np. silne wiatry, śnieg, ulewne deszcze, wysokie i niskie temperatury);
antropogeniczne – wywołane przez człowieka (np. pożary, zanieczyszczenia przemysłowe, zaśmiecanie lasu).
Las, w pełni tego słowa znaczeniu, narażony jest na szereg czynników, które podzielono na
- czynniki abiotyczne (zagrożenia ze strony przyrody nieożywionej tj. wiatr, okiść, mróz, susze),
- czynniki biotyczne (zagrożenia powodowane przez zwierzęta, owady, grzyby) oraz
- czynniki antropogeniczne, których przyczyną jest bezpośrednio człowiek.
W różnych stadiach rozwoju drzewostanu, w celu ochrony lasu, leśnicy stosują różne zabiegi, i tak:
Uprawy chronimy poprzez:
• Ochronę przed zgryzaniem przez zwierzynę
• Ochronę przed szkodami od szeliniaka sosnowca
Młodniki i dojrzałe drzewostany chronimy poprzez:
• Ochronę przed spałowaniem przez zwierzynę
• Ogniskowo-kompleksową metodę ochrony lasu
UPRAWA
Ochrona upraw przed zgryzaniem przez zwierzynę.
Zgryzanie jest to ogryzanie wierzchołkowej części pędu drzewka przez jeleniowate (sarna, daniel, jeleń). Z gatunków iglastych najczęściej zgryzana jest sosna, świerk, jodła, rzadziej modrzew. Z gatunków liściastych zgryzane są: dąb, buk, jesion, lipa, klon, jawor, wiąz oraz grab.
Najskuteczniejszym sposobem ochrony przed zgryzaniem jest stosowanie repelentów. Repelenty mają nieprzyjemny, a więc odstraszający, dla zwierzyny smak lub zapach. Innym sposobem zabezpieczenia przed zgryzaniem jest grodzenie uprawy utrzymywane do momentu osiągnięcia przez nią pożądanej wysokości.
Ale nie tylko jeleniowate uszkadzają drzewka, również zające i gryzonie ogryzają młode pędy najczęściej od podłoża do wysokości ok. 80 cm, w odróżnieniu od jeleniowatych, które z reguły zgryzają wierzchołki pędów. Drzewka o średnicy do 1cm mogą być przegryzane, z grubszych ogryzana jest kora wokół pędu głównego, najczęściej na szyi korzeniowej.
Ochrona upraw przed szeliniakiem sosnowcem.
Szeliniak sosnowiec to niewielki owad, należący do rzędu chrząszczy, atakujący uprawy sosnowe i świerkowe. Pod koniec kwietnia owady te żerują na sadzonkach ogryzając korę i łyko młodych drzewek. Uszkodzenie obejmuje nierzadko cały obwód i długość sadzonki. Brzegi uszkodzeń pokrywają się żywicą. Młode drzewka zwykle giną.
Ze względu na biologię tego owada niekorzystne jest zakładanie odnowień na zrębach zupełnych - szeliniak składa najpierw jaja na pniakach ściętych drzew, a potem atakuje posadzone młode drzewka.
Ochrona przed szeliniakiem może odbywać się na różne sposoby z zastosowaniem jednego lub kilku następujących zabiegów:
• dokładne korowanie pniaków na zrębie i przelegiwanie zrębu,
• chemiczne zabezpieczenie sadzonek przed ich wysadzeniem,
• otaczanie uprawy rowkiem chwytnym lub
• stosowanie pułapek naturalnych w postaci wałków sosnowych albo
• wykopanie dołków chwytnych z umieszczonymi w nich krążkami drewna sosnowego,
• zastosowanie metalowej pułapki na szeliniaka z repelentem (środkiem wabiącym),
• zastosowanie środków chemicznych w przypadku stwierdzenia masowego pojawienia się chrząszczy, przy czym eliminujemy, na rzecz mechanicznej ochrony, stosowanie chemii.
MŁODNIK
Ochrona młodników przed spałowaniem przez zwierzynę.
Spałowanie jest to obdzieranie przez jeleniowate (rzadko sarnę częściej daniela, jelenia) zębami kory z drzew w okresie zimowym. Powodem spałowania jest zapotrzebowanie zwierząt na składniki pokarmowe zawarte w korze drzew.
Jednym ze sposobów ochrony przed spałowaniem jest, podobnie jak przy zgryzaniu, stosowanie repelentów lub mechaniczne zabezpieczenie strzał drzew poprzez palikowanie.
Ochrona przed hubą korzeni
Huba korzeni powodowana jest przez grzyba korzeniowca wieloletniego Heterobasidion annosum. Występuje głównie na drzewach iglastych, atakuje korzenie i odziomkowe części pnia drzew najczęściej w wieku 10-40 lat.
W młodnikach przebieg choroby bywa zwykle bardzo szybki i prowadzi do obumarcia zaatakowanego drzewa. Chorobę u starszych drzew stwierdzić można zwykle dopiero po ścięciu drzewa. Porażenie przez grzyba powoduje zgniliznę drewna.
W drzewostanach sosnowych rosnących na gruntach porolnych wskazane jest stosowanie biologicznej metody ochrony drzew poprzez zakażenie pniaków zarodnikami grzyba konkurencyjnego Phlebiopsis gigantea.
DRZEWOSTAN DOJRZEWAJĄCY I DOJRZAŁY
Ogniskowo-kompleksowa metoda ochrony lasu zalecana jest do stosowania w ubogich, jednowiekowych i jednogatunkowych drzewostanach sosnowych, które ze względu są swoją niewielką bioróżnorodność są narażone na zwiększoną presję szkodliwych owadów.
Polega ona na zwiększeniu odporności ekosystemów leśnych przez zachowanie i zwiększenie różnorodności biologicznej. Podstawowe elementy ogniskowo-kompleksowej metody ochrony lasu, mające istotny wpływ na wzrost odporności drzewostanów w stosunku do szkodników liściożernych sosny obejmują:
• zakładanie remiz składających się z licznych gatunków drzew i krzewów o dużym znaczeniu biocenotycznym, roślin nektarodajnych - dobór gatunków drzew i krzewów powinien zapewnić korzystne warunki bytowania licznej grupie stawonogów i kręgowców, tworzenie korzystnych warunków bytowania płazów i drobnych ssaków owadożernych poprzez tworzenie , na terenie remiz leśnych, sztucznych zbiorników wodnych,
• przebudowę drzewostanów i wprowadzanie podszytów przez dobór gatunków drzew i krzewów właściwych dla danego siedliska oraz zabiegi inne, które w istotny sposób zwiększą liczebność organizmów antagonistycznych względem f oliofagów sosny,
• ochronę i zanęcanie dzików - zanęcanie dzików do miejsc masowego występowania foliofagów,
• ochronę nietoperzy przez wywieszanie w pierwotnych ogniskach gradacyjnych skrzynek - schronów,
• czynną ochronę ptaków owadożernych - przez zapewnienie im bazy pokarmowej i lęgowej,
• ochronę mrowisk.