Ryś euroazjatycki (Lynx lynx) został opisany naukowo przez Karola Linneusza w 1758 roku. Jest to gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów, do których zaliczamy także kota domowego i żbika.

Rysie występują w Polsce w dwóch populacjach: w północno-wschodniej części kraju oraz znacznie liczniejsza populacja zamieszkuje Karpaty.  

Od 2019 roku w Polsce rozpoczęto reintrodukuję rysi w ramach projektu „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski”. Od 2019 roku w Polsce rozpoczęto reintrodukuję rysi w ramach projektu „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski”. Do sierpnia 2019 wypuszczono na wolność 18 osobników. W ubiegłym roku występowanie rysi stwierdzono także na Pojezierzu Drawskim i Ińskim, a także na Powiślu w rejonie Kwidzyna. Obserwacja rysia z naszego terenu poszerza jego zasięg także o lasy naszego nadleśnictwa.

Ryś w Polsce jest gatunkiem rzadkim, szacuje się, że liczebność tego drapieżnika wynosi zaledwie 200 osobników.

Ryś jest w Polsce gatunkiem chronionym od 1995 roku.  Zgodnie z obecnie obowiązującym Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, jest to gatunek objętych ochroną ścisłą, wymagający ochrony czynnej w postaci ochrony okresowej miejsc rozrodu i obszaru w promieniu do 500 m od tego miejsca, w okresie od początku kwietnia do końca sierpnia. Drapieżnik ten wpisany jest także do Czerwonej Księgi Zwierząt, gdzie ma status gatunku bliskiego zagrożenia.

Ryś osiąga rozmiary dorosłego owczarka niemieckiego. Ma okrągłą głowę, krępe ciało osadzone na długich, silnych łapach i palce zakończone wysuwalnymi pazurami. Wierzch grzbietu jest czarno-żółtorudy z brunatnymi plamkami (plamki są znacznie wyraźniejsze u populacji górskich, a  prawie w niewidoczne u populacji nizinnych). U większości osobników włosy na szyi i spodzie głowy tworzą charakterystyczną kryzę i bokobrody. Futro ma doskonałe właściwości izolujące, a stojące uszy są zakończone charakterystycznym pędzelkiem sztywnych, czarnych włosów, które pełnią bardzo ważną funkcję: skupiają fale dźwiękowe, które po doprowadzeniu do uszu wzmacniają sygnał dźwiękowy. Co ciekawe ryś słyszy także wysokie częstotliwości w granicach 60-70 kHz. Ogon jest krótki i ciemniejszy na czubku. Ryś ma dobrze rozwinięty wzrok i potrafi tak jak kot domowy dobrze widzieć przy słabym oświetleniu lub w ciemności.

Ryś zasiedla duże, zwarte, wielogatunkowe kompleksy leśne ze starymi drzewostanami o gęstym podszycie, gdzie może się schować oraz zaczaić na potencjalną ofiarę. W zależności od obfitości siedliska, areał osobniczy rysia może się wahać od 130 km² do 350 km². Powierzchnia terytorium samicy jest mniejsza, nie sięga nawet połowy powierzchni siedliska samca. Rysie prowadzą samotniczy tryb życia najczęściej spędzają dzień w kryjówkach, a na żer wychodzą dopiero w nocy. Rysie są dobrymi pływakami, odczyty z obroży telemetrycznych dowodzą, że bez problemu mogą przepłynąć Odrę. W trakcie poszukiwania jedzenia przemierzają średnio kilka kilometrów w czasie jednej nocy. Rysie polują przede wszystkim na sarny, rzadziej na jelenie, poza tym gustują w mniejszych zwierzętach: nie pogardzą ptakami, czy małymi ssakami. Po upolowaniu dużej zwierzyny, która wystarcza drapieżnikowi za posiłek na kilka dni, ryś najczęściej ukrywa jej resztki zakopując w ściole, a w obliczu plądrowania łupu przez inne zwierzęta, wciąga swoją zdobycz na drzewo, po czym wraca do zdobyczy w kolejnych dniach, aż do skonsumowania całości swojej ofiary. Rysie płci przeciwnej spotykają się ze sobą tylko w czasie rui, która trwa od stycznia do marca. W tym czasie zmienia się ich zachowanie, a w poszukiwaniu partnera wędrują również za dnia i często się nawołują poprzez głośne miauczenie i warczenie, które słychać nawet z odległości kilkuset metrów.

Samica rodzi w maju lub w czerwcu, w legowisku znajdującym się w dobrze ukrytej rozpadlinie skalnej, w jamie, czy w norze, najczęściej 2 lub 3 młode. Kocięta otwierają oczy po 10 dniach życia i ssą mleko do 6 miesięcy, a samodzielność osiągają w wieku 9-11 miesięcy. Kociętami opiekuje się jedynie matka. Po osiągnięciu dojrzałości przez przychówek młode osobniki opuszczają rewir matki. Samice osiedlają się często w pobliżu terytorium matki, natomiast samce odchodzą zazwyczaj dość daleko. Rysie dożywają na wolności kilkunastu lat.

W warunkach naturalnych wrogami rysi mogą być wilki, choć badania dowiodły, że zwierzęta te żyją raczej ze sobą w pokoju, natomiast młodym osobnikom zagrażają duże ptaki drapieżne np. bieliki. Największym jednak zagrożeniem dla rysi jest niestety człowiek i jego działalność np. defragmentacja kompleksów leśnych, która nie sprzyja osiedlaniu się tych drapieżników oraz kolizje drogowe, czy kłusownictwo, które przyczyniają się do ich śmiertelności. Innym czynnikiem wskazującym na dużą śmiertelność tych ssaków są niezależne od człowieka pasożyty i choroby.

Film nakręcony przez naszego kolegę Martina Perzyńskiego pokazuje spokojnie kroczącego za dnia rysia.

Czy zaobserwowany na terenie naszego nadleśnictwa osobnik tylko migruje przez nasze lasy, czy zatrzyma się u nas na dłużej? Czas pokaże.