Czerwiec, to sezon kwitnienia bzu czarnego (Sambucus nigra), niewiele osób wie, że bez ma zbawienne znaczenie dla naszego organizmu, ale wszystko po kolei.

Na świecie występuje ponad 20 gatunków bzu, a w naszym kraju dziko rosną 3 gatunki:

* Bez czarny (Sambucus nigra) jest rośliną pospolitą, jadalną i leczniczą. Warto pamiętać, że ani kwiatów, ani owoców czarnego bzu nie można spożywać w stanie surowym – zawierają bowiem toksyczną substancję, której dezaktuwuje się podczas obróbki termicznej. Czarny bez zakwita zwykle na przełomie maja i czerwca i wydziela intensywny, przyjemny zapach. Rośnie w okolicach domostw, rumowisk, na skrajach lasów, przy drogach. Do zbioru wybieramy miejsca czyste, z dala od uczęszczanych dróg.

* Bez koralowy (Sambucus racemosa) w innych krajach również używany w celach leczniczych, w Polsce raczej nie. Kwitnie i owocuje wcześniej niż bez czarny,  a jego kwiaty mają barwę żółto – zieloną, a nie białą,  jak bzu czarnego. Zapach kwiatów bzu koralowego nie jest przyjemny, a gałęzie mają odcień rudy.

* Bez hebd (Sambucus ebulus) w przeciwieństwie do będących krzewami lub drzewami powyżej opisanych gatunków jest rośliną zielną, kwitnie na biało, kwiatostany uniesione są do góry.

Owoce, czy kwiaty wszystkich dziko rosnących bzów są uważane za trujące przy spożyciu na surowo. Dopiero obróbka termiczna pozbawia ich właściwości trujących.

Nasi przodkowie wierzyli, że kwiaty czarnego bzu to jedyny skuteczny lek na febrę, kwiaty suszono i stosowano jako lek napotny przy wszelkiego rodzaju infekcjach, stosowano je także jako lek przeciwbólowy, niektórzy ówcześni twierdzili nawet, że bez czarny pomaga leczyć aż 99 różnych chorób.

Dzisiaj nauka zbadała czarny bez i potwierdziła, że posiada on wiele cennych składników. Jest między innymi bogaty w witaminy A, B1, B2, B3, B6, C oraz potas, wapń, magnez, sód, fosfor, sód. Poza tym czarny bez zawiera pierwiastki śladowe: żelazo, miedź, mangan i cynk, flawonoidy i kwasy fenylowe, garbniki oraz pektyny.

Właściwości lecznicze kwiatów czarnego bzu są szerokie:

• działają wykrztuśnie i rozrzedzają katar,
• działają napotnie i antywirusowo,
• chronią i wzmacniają błony śluzowe dróg oddechowych,
• wzmacniają odporność organizmu,
• stabilizują krwiobieg i wzmacniają naczynia włosowate,
• uśmierzają bóle (w tym ból głowy, np. podczas przeziębienia),
• działają oczyszczająco i  usuwają wolne rodniki,
• przyspieszają przemianę materii,
• łagodzą stany zapalne skóry.

Czarny bez zawiera również substancję zwaną cholina, która obniża ciśnienie krwi i zapobiega nadmiernemu odkładaniu się tłuszczu w organizmie.

Syrop z kwiatów czarnego bzu można spożywać bezpośrednio jako eliksir 1-2 łyżki dziennie, najlepiej przed snem, można dodawać go do herbaty lub wody. W okresie przeziębienia lub podczas infekcji można pić kilka łyżek syropu w ciągu dnia.

Składniki na syrop z kwiatów czarnego bzu:

• ok. 40 baldachów kwiatów czarnego bzu, w pełni kwitnienia, bez gorzkich łodyżek
• sok z 3 cytryn
• 2 litry przegotowanej, gorącej wody
• 1 kg cukru

Wykonanie.
Kwiaty dokładnie oddziel od łodyżek, odstaw na pół godziny, aby wszystkie owady opuściły kwiatostany. Przełóż kwiaty do garnka i zalej je wrzątkiem. Odstaw w chłodne miejsce na 24 godziny. Następnie odcedź, podgrzej, dodaj cukier, sok z cytryny, wymieszaj do całkowitego rozpuszczenia się cukru. Nie gotuj, a jedynie doprowadź do wrzenia i natychmiast przelej do wyparzonych słoiczków, zakręć i słoiczki postaw do góry dnem. Gdy słoiczki ostygną można je odwrócić i odstawić do spiżarni. 

Smacznego.